اختلالات روانی و اعصابی همواره به عنوان یکی از چالش‌های جدی سلامتی مطرح بوده‌اند. در این زمینه، پرخوری عصبی یکی از اختلالات رایج است که می‌تواند تأثیرات مخربی بر روی زندگی روزمره افراد داشته باشد. در این مقاله، به بررسی چیستی پرخوری عصبی، علائم آن، و راهکارهای جلوگیری و درمان آن خواهیم پرداخت.
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی، یک اختلال رفتاری است که در شرایط استرس و فشار نورونی به شدت افزایش می‌یابد و فرد به میزان بیش از حدی غذا مصرف می‌کند. این وضعیت ناشی از پاسخ‌های عصبی به استرس و فشارهای روزمره است که به عنوان یک مکانیسم دفاعی ذهنی عمل می‌کند.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی در مواجهه با استرس، اضطراب، یا حتی حالات افسردگی، به جای مدیریت احساسات خود به وسیله روش‌های سالم، به خوردن بیش از حد غذا روی می‌آورند. این ممکن است به صورت یک الگوی تکراری و ناپایدار در زندگی افراد تبدیل شود و در نهایت به اختلالات رفتاری و مشکلات جسمی منجر گردد. مدیریت پرخوری عصبی مستلزم شناخت علل و عوامل مؤثر در این وضعیت است. روش‌های متنوعی از جمله مشاوره روانشناختی، مدیریت استرس، تغییر الگوهای رفتاری مرتبط با خوردن، و همچنین مشاوره تغذیه می‌توانند به درمان و کنترل پرخوری عصبی کمک کنند.
دلایل و علت پرخوری عصبی
پرخوری عصبی می‌تواند ناشی از ترکیب متنوعی از عوامل روانی، اجتماعی، و فیزیولوژیکی باشد. درک این علل می‌تواند به بهبود مدیریت و درمان این اختلال کمک کند. در زیر، به برخی از دلایل و علل پرخوری عصبی اشاره شده است:
۱. استرس و فشار روزمره
استرس و فشار روزمره یکی از اصلی‌ترین عوامل مؤثر در پدیدار شدن پرخوری عصبی است. زندگی امروزی پر از چالش‌ها و فشارهای متنوع است که می‌تواند به عنوان محرک‌های قوی برای به وقوع پرخوری عصبی تبدیل شود.
- اصطکاک با استرس: زندگی مدرن به همراه خود استرس‌ها و چالش‌های فراوانی را به همراه دارد. فشارهای مالی، مشکلات شغف‌آمیزی در کار، وظایف روزمره، و مسئولیت‌ها می‌توانند افراد را در معرض استرس قرار دهند.
- تأثیر استرس بر سیستم اشتها: استرس می‌تواند بر سیستم هورمونی افراد تأثیر گذار باشد. افزایش هورمون استرس (کورتیزول) ممکن است باعث افزایش اشتها و ترجیح به خوردن غذاهای با انرژی زیاد شود.
- مدیریت استرس برای کنترل پرخوری عصبی: آموزش مهارت‌های مدیریت استرس، از جمله تمرین مدیتیشن، تنفس عمیق، و ورزش منظم، می‌تواند به فرد کمک کند تا با استرس‌ها بهتر کنار بیاید و به جای خوردن به عنوان یک وسیله تسکین، از راهکارهای سالم استفاده کند.
۲. احساسات منفی
احساسات منفی، از جمله افسردگی، اضطراب، و ناراحتی، می‌توانند نقش بسیار مهمی در پرخوری عصبی ایفا کنند.
- خوردن به عنوان یک راه‌حل کوتاه‌مدت: اشخاص در شرایط احساسات منفی به خوردن می‌پردازند تا کمکی به تسکین درد و احساس راحتی در کوتاه‌مدت داشته باشند.
- تأثیر احساسات منفی بر الگوهای خوردن: احساسات منفی می‌توانند الگوهای خوردن ناپایدار و ناقص ایجاد کنند. فرد ممکن است در لحظات احساسات منفی به طور ناخودآگاه به خوردن بیش از حد و به مواد غذایی با انرژی زیاد روی آورد.
- راهکارهای مواجهه با احساسات منفی: مشاوره روانشناختی، گفتگو با دوستان یا خانواده، و یادگیری مهارت‌های حل مسائل می‌توانند به افراد کمک کنند تا بهتر با احساسات منفی خود برخورد کنند و به جای خوردن، راهکارهای موثرتری را انتخاب کنند.
۳. مسائل ارتباطی
مسائل ارتباطی نیز می‌توانند به عنوان یکی از دلایل پرخوری عصبی مطرح شوند.
- تأثیر انزوای اجتماعی: فردی که با مسائل ارتباطی مواجه است و احساس انزوا می‌کند، ممکن است به خوردن به عنوان یک راه برای تسکین این احساسات پرداخته و از این طریق احساس راحتی و امنیت برقرار کند.
- خوردن به عنوان جایگزین ارتباط اجتماعی: برخی افراد به دلیل مشکلات ارتباطی به جای برقراری روابط اجتماعی با دیگران، به خوردن روی می‌آورند. این عمل می‌تواند به عنوان یک جایگزین برای پر کردن خلاءهای اجتماعی در زندگی فرد خدمت کند.
- حل مسائل ارتباطی و کنترل پرخوری عصبی: رفع مسائل ارتباطی و بهبود مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به فرد کمک کند تا از خوردن به عنوان یک راه حل غیرمؤثر برای مسائل ارتباطی خود دوری کند و به جای آن، به روابط سالمتری با اطرافیان خود دست یابد.
۴. عوامل فیزیولوژیکی
عوامل فیزیولوژیکی نیز از جمله عوامل مؤثر در پرخوری عصبی می‌باشند. تغییرات در سطوح هورمون‌ها، به ویژه افزایش هورمون استرس یا کورتیزول، می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر روی کنترل اشتها و الگوهای خوردن داشته باشند. این افزایش هورمون استرس ممکن است فرد را به خوردن غذاهای با انرژی زیاد و غنی از قند و چربی ترغیب کند، که می‌تواند به پرخوری عصبی منجر شود.
۵. عوامل فرهنگی و اجتماعی
عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی در الگوهای خوردن و پرخوری عصبی ایفا می‌کنند. در برخی فرهنگ‌ها، خوردن به عنوان یک علامت از سلامت و فراوانی می‌پذیرفته می‌شود. این نگرش می‌تواند فرد را به مصرف بیش از حد غذا ترغیب کند، زیرا او ممکن است خوردن را با ایجاد وضعیت رفاه در ذهن خود ارتباط دهد.
همچنین، مشکلات اجتماعی می‌توانند نقشی در پیدایش پرخوری عصبی ایفا کنند. فردی که در جمعیتی ناپایدار یا با مشکلات اجتماعی مواجه است، ممکن است به خوردن به عنوان یک راه برای کاهش احساسات ناامنی و نگرانی روی آورده و به الگوهای خوردن اشتهاآورانه بیافتد.
۶. الگوهای خوردن اشتهاآورانه در کودکی
الگوهای خوردن اشتهاآورانه در کودکی نیز می‌توانند به عنوان یک عامل پیش‌زا در پرخوری عصبی در دوران بزرگتری ایفا کنند. کودکانی که در دوران کودکی با مشکلات خوردن یا تجربیات منفی مرتبط با غذا روبرو بوده‌اند، ممکن است الگوهای خوردن ناپایدار و ناسالم را در زندگی بزرگتری حفظ کنند. این الگوها ممکن است به عنوان یک راه حل آسان برای مقابله با استرس و احساسات منفی در دوران بزرگتر به کار گرفته شود و به تدریج به پرخوری عصبی منجر شوند.
با شناخت دلایل و علل مختلف پرخوری عصبی، می‌توان بهترین راه‌حل‌ها برای مدیریت و درمان این اختلال را پیشنهاد داد. مشاوره از تیم‌های متخصص، مدیریت استرس، و تغییر الگوهای رفتاری ممکن است به عنوان بخش‌های مؤثر در درمان پرخوری عصبی مورد استفاده قرار گیرند.
درمان پرخوری عصبی و راه های جلوگیری از پرخوری عصبی
۱. شناخت عوامل استرس زا
شناخت عوامل استرس زا اولین گام در مدیریت و کنترل پرخوری عصبی محسوب می‌شود. استرس می‌تواند از منابع گوناگونی نشأت بگیرد، از فشارهای کاری تا مسائل شخصی یا مسائل اجتماعی. برای شناسایی این عوامل، نخستین گام به سمت توجه به واکنش‌های جسمی در مواجهه با استرس است. افزایش ضربان قلب، تغییرات در الگوی خواب، و حتی تغییرات در خلق و خو می‌توانند نشانگرهای مفیدی برای شناسایی حضور استرس باشند.
همچنین، تشخیص منابع استرس نیز بسیار حیاتی است. بررسی رویدادهای زندگی، مسائل کاری، و موقعیت‌های روزمره که ممکن است باعث ایجاد استرس شوند، این فرآیند را تکمیل می‌کند. گفت‌وگو با دوستان، خانواده یا حتی مشاوران توانایی به اشتراک گذاری تجربیات و تسهیل فرآیند شناسایی عوامل استرس زا را تقویت می‌کند.
۲. حذف غذاهایی که در حین استرس به سمت آن ها میروید
حذف یا کاهش مصرف غذاهایی که در حین استرس به سمت آنها می‌رویم، یک راهکار عملی برای کنترل پرخوری عصبی محسوب می‌شود. در شرایط استرس، بسیاری از افراد به مصرف غذاهای با انرژی زیاد، شیرینی‌ها یا مواد غذایی با طعم شیرین و چربی تمایل دارند. این مصرف افزایشی از غذاها می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روحی شود.
برای اجرای این راهکار، ابتدا باید الگوهای خوردن خود در شرایط استرس را شناسایی کرده و سپس مرحله به مرحله به جایگزینی غذاهای غنی از انرژی و چربی با گزینه‌های سالم‌تر پرداخت. این می‌تواند شامل مصرف میوه‌ها، سبزیجات، یا مواد غذایی با پروتئین باشد. از این راه، نه تنها الگوهای خوردن بهبود می‌یابد بلکه راهکارهای بهتری برای مدیریت استرس نیز اتخاذ می‌شود. این تغییرات در الگوی زندگی می‌تواند به بهبود کلیت سلامت روانی و جسمی کمک نماید.
۳. سعی کنید پرخوری عصبی را با فعالیت دیگه جایگزین کنید
یک راه موثر برای مقابله با پرخوری عصبی، جایگزین کردن این عادت با فعالیت‌های دیگر است. به‌جای تمرکز بر غذا به عنوان راه حل برای مواجهه با استرس، افراد می‌توانند به دنبال فعالیت‌های تفریحی و خلاقیت بپردازند. مثلاً خواندن کتاب، نقاشی کردن، موسیقی گوش کردن یا حتی مشارکت در یک هنر تجسمی می‌تواند به عنوان جایگزین‌های موثر برای پرخوری عصبی عمل کند.
تعدادی از این فعالیت‌ها، به خصوص آنهایی که به نوعی ذهن را آرام کنند یا احساس رضایت فردی را افزایش دهند، می‌توانند تأثیرات مثبت بر روی استرس داشته باشند. انتخاب فعالیت‌هایی که باعث افزایش تمرکز و ارتباط با ذهن می‌شوند، فرد را از الگوی خوردن بدون کنترل خارج کرده و به جای آن، به تجربیات مفرح و سازنده‌تری هدایت می‌کند.
۴. افزایش فعالیت بدنی و ورزش کردن
ورزش و فعالیت بدنی نقش بسیار مهمی در مدیریت استرس و کاهش پرخوری عصبی دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش، هورمون‌های خوشحالی مانند اندورفین را افزایش می‌دهد که به بهبود مزاج و کاهش استرس کمک می‌کند.
افزایش فعالیت بدنی می‌تواند به عنوان یک معمار مهم برای ساختار روحی و جسمی فرد عمل کند. فعالیت‌های ورزشی مانند دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی، یا حتی تمرینات گروهی می‌توانند به دو نحوه مؤثر باشند. از یک سو، تحرک و ورزش باعث تخلیه انرژی فشرده در بدن می‌شود و از سوی دیگر، احساس انجام شدن و موفقیت در تحقیقات ورزشی، فرد را از تجربیات منفی و خودپرخوری به سمت فعالیت‌های مثبت هدایت می‌کند.
۵. بر روی تمرکز ذهنی خود کار کنید
بررسی و بهبود تمرکز ذهنی یک راهکار اساسی در مدیریت پرخوری عصبی است. اغلب افراد در شرایط استرس، به خوردن به عنوان یک راه برای فرار از احساسات منفی و افکار ناخواسته روی می‌آورند. تمرکز ذهنی به عنوان یک استراتژی مؤثر می‌تواند فرد را از تمایل به پرخوری منحرف کرده و به جای آن به فعالیت‌ها و مسائلی که نیاز به تمرکز دارند، معطوف شود.
یکی از روش‌های تقویت تمرکز ذهنی، مدیتیشن و آگاهی ذهنی است. این تکنیک‌ها به فرد کمک می‌کنند تا ذهن خود را به آرامی درک کند و به مرور زمان، قدرت تمرکز را بهبود بخشد. تمرینات تنفسی، یوگا، یا حتی فعالیت‌های هنری مثل نقاشی نیز می‌توانند در افزایش تمرکز و کاهش نیاز به پرخوری عصبی مؤثر باشند.
۶. از متخصص تغذیه و سلامت مشاوره بگیرید
مشاوره با متخصص تغذیه و سلامت می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر در مدیریت و جلوگیری از پرخوری عصبی باشد. این متخصصان با تجزیه و تحلیل رژیم غذایی فرد و نیازهای غذایی او، راهکارهایی ارائه می‌دهند که بهترین شکل ممکن را در تأمین انرژی و مواد غذایی بدن برآورده کنند.
متخصصان تغذیه به فرد کمک می‌کنند تا الگوهای خوردن ناسالم را تغییر دهد و غذاهایی را به رژیم غذایی اضافه یا حذف کند که ممکن است در مقابله با استرس و پرخوری عصبی مؤثر باشد. همچنین، آنها ممکن است راهنمایی کنند تا روش‌های مختلف مانند تنظیم وعده‌های غذایی، انتخاب مواد غذایی مناسب، و ایجاد تغییرات مداوم در عادات غذایی را به کار گیرید.
۷. انجام تست پرخوری عصبی
انجام تست پرخوری عصبی یکی از ابزارهای مهم در تشخیص و مدیریت پرخوری عصبی است. این تست‌ها توسط متخصصین به منظور ارزیابی الگوهای خوردن، عوامل محیطی و روانشناختی که ممکن است به پرخوری عصبی منجر شوند، انجام می‌شود. این تست‌ها به کمک پرسشنامه‌ها، مصاحبه‌ها، یا نقدهای مشاهده‌ای صورت می‌گیرند.
تست پرخوری عصبی می‌تواند به فرد و متخصص نحوه واکنش او به استرس و احساسات منفی را نشان دهد. بر اساس نتایج این تست‌ها، برنامه‌های مخصوص مداخله و درمان می‌تواند طراحی شود تا الگوهای ناسالم در تغذیه جایگزین شود و بهبود در مدیریت استرس و پرخوری عصبی حاصل شود.
۸. مصرف دارو و قرص پرخوری عصبی
مصرف داروها و قرص‌های طبی به عنوان یکی دیگر از راهکارهای مداخله در درمان پرخوری عصبی مطرح می‌شود. این داروها معمولاً تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه تجویز می‌شوند و می‌توانند در کنترل ناهنجاری‌های شیمیایی و نوروترانسمیترها در مغز تأثیرگذار باشند.
قرص‌های پرخوری عصبی معمولاً شامل موادی همچون آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد مغذی خاصی هستند که به نظر می‌رسد در کاهش استرس و تنظیم نواحی مختلف مغز مؤثر باشند. این تجویزات ممکن است بهبود در وضعیت روحی فرد ایجاد کرده و به او کمک کنند که با مسائل روانی و استرس بهتر کنار بیاید.
با این حال، مصرف داروها و قرص‌ها همیشه نباید به عنوان راه حل اولیه در نظر گرفته شوند و مشاوره و تجویز آنها توسط یک پزشک یا تخصصی در زمینه تغذیه ضروری است. استفاده از این موارد در کنار تغییرات در رژیم غذایی و روش‌های روانشناختی می‌تواند تأثیر مثبت بر درمان پرخوری عصبی داشته باشد.
پرخوری عصبی کودکان چیست؟
همانطور که پیش تر گفتیم پرخوری عصبی یک مشکل رفتاری است که معمولاً به عنوان اختلال تغذیه انتخابی (Selective Eating Disorder) نیز شناخته می‌شود و در کودکان رخ می‌دهد. این اختلال تغذیه به انتخاب نسبت به غذاها و ترکیبات خاصی محدود شده و ممکن است به عنوان یک نوع پرخوری عصبی در نظر گرفته شود. مهمترین ویژگی این مشکل انتخاب کودک برای تنها مصرف یک یا چند نوع غذا به طور مداوم و رد کردن بی‌توجه به انواع دیگر از غذاهاست.
این مشکل معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و ممکن است تا دوران بزرگی ادامه یابد. کودکان با پرخوری عصبی معمولاً اغلب به غذاهای خاص، معمولاً غذاهای پرکربوهیدرات (مثل نان یا ماکارونی) یا غذاهایی با طعم شیرین تمایل دارند و اغلب از غذاهای دیگر اجتناب می‌کنند.
عوامل مختلفی ممکن است در پرخوری عصبی کودکان نقش داشته باشند. این شامل تجربیات ناخوشایند مرتبط با غذا در گذشته، حساسیت به تغییرات در طعم یا بافت غذا، مشکلات حسی یا اختلالات در دهان و لبها می‌شود. همچنین، عوامل روانشناختی مانند استرس، اضطراب یا اختلالات خلقی نیز می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.
مداخله درمانی ممکن است شامل مشاوره تغذیه، تربیتی، و در برخی موارد مشاوره روانشناختی باشد. هدف این مداخلات افزایش تنوع در تغذیه، ایجاد تجربیات مثبت مرتبط با غذا، و کاهش اضطراب مرتبط با تغذیه است. همچنین، همکاری با یک تیم چندتخصصی، شامل متخصصان تغذیه، روان‌پزشکان، و پزشکان، می‌تواند در موفقیت در درمان پرخوری عصبی کودکان مؤثر باشد.
+ هیچ نظری وجود ندارد
خودتان را اضافه کنید